با توجه به آيه 45 سوره عنكبوت، نهى نماز از فحشا و منكر چگونه است؟ چرا با اينكهنماز،بازدارنده انسان از زشتىهااست، ولى بعضى انسانهاى نمازخوانبه كارهاى ناشايست دست مىزنند؟
با توجه به آيه: (...و أقم الصّلوة إنّ الصّلوة تنهى عن الفحشآء و المنكر...)[1 ].
نماز عملى عبادى و ذكر و توجه خاصى به خداوند سبحان است و اثر طبيعى آن ايجاد روحيهاى در انسان است كه او را از فحشا و منكر باز مىدارد و نفسش را از زشتىهاى گناه پاك مىكند. طبيعت نماز،انسان را به ياد نيرومندترين عامل باز دارنده _ يعنى اعتقاد به مبدأ و معاد مىاندازد، داراى اثر بازدارندگى از فحشا و منكر است، زيرا كسى كه روزى پنج بار با بدن پاك و لباس پاك روى به درگاه خدا آورده و تكبير بگويد، خدا را از همه چيز برتر و بالاتر شمرده و به ياد نعمتهاى او افتد و حمد و سپاس او را گويد و...
اين امور، سد نيرومندى در برابر گناه محسوب مىشود و او را از فحشا و منكر باز مىدارد، ولى هر نمازى به همان اندازه كه از شرايط كمال و روح عبادت برخوردار است، نهى از فحشا و منكر مىكند؛ گاه نهى كلى و جامع و گاهى نهى جزئى و محدود دارد.
بىترديد كسى كه نماز مىخواند، هر چند نمازش صورى و آلوده به گناه نيز باشد، نماز در او بىتأثير نخواهد بود، گرچه ممكن است تأثير اين گونه نماز ضعيف باشد، زيرا اگر اين گونه افراد همان نماز را هم نمىخواندند، چه بسا از اين هم آلودهتر بودند، پس نهى از فحشا و منكر مراتبى دارد و هر نمازى با توجه به ميزان رعايت شرايط آن، نماز خوان را از آن نهى مىكند. و ياممكن است عارضهاى از قبيل: عدم حضور قلب، عدم خلوص و نقصان شرايط بر نماز با ويژگىهاى ياد شده، اثر آن را ضعيف نمايد.
بنابراين، هر چه توجه به خدا در نماز، افزايش يابد و خضوع و خشوع در آن كامل و اخلاص در آن بيشتر شود، اثر بازدارندگى آن نيز بيشتر و هر مقدار جنبههاى ياد شده ضعيف شود، بازدارندگى آن نيز ضعيف خواهد شد.
قرآن كريم در ادامه آيه ياد شده مىفرمايد: (وَلَذِكْرُ اللهِ أَكْبَرُ)[2] (ذكر خدا از آن هم بالاتر و برتر است( يعنى نماز نه تنها عامل بازدارنده از فحشا و منكر است، بلكه موجب حيات و آرامش دل و ريشه و مايه اصلى هر خير و سعادت است.
يادآورى اين نكته لازم است كه نماز، (قطع نظر از مضمون عالى آن) با توجه به شرايط صحت نيز دعوت به پاكسازى زندگى مىكند، چرا كه مكان نمازگزار، فرشى كه بر آن نماز مىخواند، آبى كه با آن وضو مىگيرد و غسل مىكند و محلى كه در آن غسل و وضو انجام مىشود، بايد از هر گونه غصب و تجاوز به حقوق ديگران پاك باشد. كسى كه آلوده به تجاوز و ظلم، ربا، غصب، كم فروشى، رشوه خوارى و كسب اموال حرام باشد، چگونه مىتواند مقدمات نماز را فراهم سازد؟ بنابراين، تكرار نماز در پنج نوبت، در شبانه روز، خود دعوتى به رعايت حقوق ديگران است.
[3]
پى نوشتها:
[1]عنكبوت،آيه45.
[2]عنكبوت،آيه45.
[3] ر.ك: الميزان، ج16، ص133 - 137; تفسير نمونه، ج16، ص284 - 294; سيد على اكبر قرشى، تفسير احسن الحديث، ج8، ص147.