توبه تارک اصلاة
اگر كسى تا هنگام ازدواج نماز نخواند و پس از آن نماز خواندن را شروع كند، آيا مى‌تواند گذشته را با توبه جبران كند؟
توبه با يك جرقه آغاز مى‌شود، جرقه‌اى كه در آغاز تنها يك نقطه نورانى و كوچك در قلب است، امّا به تدريج تمامِ آسمانِ تيره و تاريك قلب را فرا مى‌گيرد. اين نقطه نورانىِ سفيد، انسان را از گذشته تاريك به آينده روشن مى‌برد. نسبت به گذشته تاريك و سياه، احساس تلخى، پشيمانى و ندامت مى‌كند و آسمان ابر گرفته قلب براى آينده‌اى روشن آماده بارش رحمت الهى مى‌شود. قرآن، اين كتاب نويد بخشِ رحمت، به همه مؤمنان فرمان توبه مى‌دهد. در سوره تحريم، آيه 8 مى‌فرمايد: (يأيّها الذين ءَامنوا توبوا إلى الله توبةً نصوحاً عَسى رَبُّكم أَن يكفّر عنكم سيّئاتكُم و يُدخِلَكُم جَنّــت تجرى مِن تحتها الأَنهـر)، اى كسانى‌كه ايمان‌آورده‌ايد! با اخلاصِ كامل توبه كنيد، باشد كه پروردگار از گناهان شما در گذرد و به باغ‌هايى واردتان كند كه در آن جويبارهايى جارى است.
حقيقت توبه همان حالت ندامت و پشيمانى از معصيت و تصميم بر ترك بازگشت به گناه در آينده است. [1]
همان‌طور كه مى‌دانيد، پشيمانى كار دل است، امّا اگر حقيقى و خالص باشد، آثارى را در رفتار ظاهرى انسان نيز بر جاى مى‌گذارد.
روزى حضرت على(عليه السلام) مردى را ديد كه بدون توجّه به شرايط توبه فقط با زبان مى‌گفت: «استغفر الله». حضرت به او فرمود: مى‌دانى استغفار چيست؟ آن‌گاه شرايط استغفار را براى او توضيح داد و فرمود:
اوّل: بايد از كارهاى ناشايست گذشته‌ات پشيمان باشى؛
دوم: آن‌كه تصميم بگيرى ديگر سراغ كارهاى زشت قبلى نروى؛
سوم: اگر حقّى از بندگان خدا برعهده توست (قرضى گرفته‌اى و پس نداده‌اى يا به زور چيزى را از مردم گرفته‌اى و يا...) ادا كنى؛
چهارم: اگر حقى از خدا بر عهده توست (مثلا نمازهايى از تو قضا شده و نخوانده‌اى) آنها را ادا كنى و... .
آن‌گاه پس از اين مراحل با زبان بگويى: «استغفرالله»[ 2]
بعد از توضيح معنا و شرايط توبه، روشن مى‌شود كه جبران گذشته در مورد نمازهاى خوانده نشده، به اين است كه ما علاوه بر پشيمانى دل، نمازهاى قضا شده رابه جا بياوريم.
پی نوشت ها :
[1]علامه حلى، كشف‌المراد، ص444.
[2]صبحى صالح، نهج‌البلاغه، ص549، كلمه417.
ولادت امام زمان مبارک